Συνέντευξη της Αρλέτας

Στον Οδυσσέα Ιωάννου

Kάποιοι άνθρωποι είναι μόνιμα στο μυαλό σου όπως τους πρωτοείδες, σαν συμμαθητές από το Δημοτικό που έχεις να τους συναντήσεις από τότε. Κυριακή πρωί πήγαινα στην πλατεία Κυψέλης να συναντήσω το κορίτσι με την κιθάρα, τη μελαγχολική φωνή και το «υγρό» όνομα. Είχαμε να βρεθούμε από τότε που γράφαμε μαζί στο περιοδικό ΜΕΤΡΟ. Ηξερα βέβαια τη μεγάλη περιπέτεια με το εγκεφαλικό, ήμουν προετοιμασμένος. Είχα ήδη ακούσει σπίτι μου τον νέο της δίσκο, με είχαν συγκινήσει ιδιαίτερα τα καινούργια τραγούδια της και χτυπούσα το κουδούνι της. «Ποιος είναι παρακαλώ;» Τη λέξη παρακαλώ είχα χρόνια να την ακούσω σε κουδούνι. Της το ανέφερα. «Γιατί, ματάκια μου, σου κάνει εντύπωση ένα παρακαλώ;» μου λέει. Μόλις κάθισα στον καναπέ, μου αποκάλυψε: «Το ότι είσαι εδώ τώρα και μιλάμε είναι ένα θαύμα, έφτασα πολύ κοντά στο να μην ξαναδώ ποτέ κανέναν από τους παλιούς φίλους πια».

Τι συνέβη;
Ήταν βαρύ εγκεφαλικό. Έπρεπε να με προλάβουν και να με χειρουργήσουν άμεσα. Ήταν μια πολύ δύσκολη επέμβαση, αλλά όλα πήγαν καλά και δεν μου άφησε κανένα κουσούρι, εκτός από ένα μικρό έλλειμμα στην ισορροπία, αλλά ανισόρροπη ήμουν πάντα… Όταν ξύπνησα ύστερα από τέσσερις μέρες, χορεύαν όλοι οι γιατροί γύρω από το κρεβάτι, δεν το πίστευαν. Το ποσοστό επιτυχίας για μια τέτοια επέμβαση ήταν ένα στα εκατό και το ποσοστό επιβίωσης ένα στα τριακόσια! Τη ζημιά την έπαθα αμέσως μετά, από πνευμονία -ενδονοσοκομειακή μόλυνση- και απέκτησα κάποια κινητικά προβλήματα.

Όλο αυτό το πέρασες λέγοντας «γιατί όχι και σ' εμένα» ή «γιατί γαμώτο σ' εμένα»;
Και τα δύο τα είπα. Και τα λέω χρόνια τώρα. Έχω προβλήματα υγείας από μικρή, στα 23 μου πέρασα φυματίωση. Με έχουν ανοίξει χειρουργοί πολλές φορές σε πολλά σημεία, με αποκορύφωμα το κεφάλι μου. Ελπίζω πως δεν έχει μείνει κάτι άλλο να ανοίξουν…

Μου δίνεις την εντύπωση, μέσα από τη δουλειά σου και τα λεγόμενά σου σε συνεντεύξεις, πως έχεις δεθεί περισσότερο με δρόμους και πλατείες παρά με ανθρώπους.
Είναι αλήθεια πως για ανθρώπους και ανθρώπινες καταστάσεις γράφω σπάνια. Ό,τι και να γράψεις ο άλλος το εκλαμβάνει ως ερωτικό τραγούδι, και εμένα τα ερωτικά τραγούδια δεν μου αρέσουν. Τον έρωτα τον ζω, δεν τον τραγουδάω. Δεν μου αρέσει το συναίσθημα που εκφράζεται κραυγαλέα, σε οποιαδήποτε μορφή τέχνης. Η μόνη ηθοποιός που άκουσα να ωρύεται, να κραυγάζει και να μη με ενοχλεί ήταν η Κατίνα Παξινού, αλλά και η ηθοποιός στον Ιβάν, που, αντί να σκοτώσει τον Ιβάν, σκοτώνει το παιδί της. Η τραγωδία είναι κάτι πολύ βαθύτερο, σκάβεις προς τα μέσα, όχι προς τα έξω. Το ίδιο πιστεύω και για τον έρωτα. Έχεις δίκιο που λες πως έχω δεθεί με δρόμους και πλατείες. Έχω δεθεί με την πόλη. Όλη μου τη ζωή την έζησα στο Τρίγωνο του Θανάτου. Γεννήθηκα στο Μεταξουργείο, έμεινα μέχρι τα δώδεκα, μετά πήγα στα Εξάρχεια για όλα τα υπόλοιπα χρόνια και εδώ και τρία χρόνια είμαι μετανάστρια στην Κυψέλη. Ελπίζω να επιστρέψω στα Εξάρχεια, είναι η πιο όμορφη συνοικία του κόσμου και η πιο ανεκτική, ανέχεται τους πάντες εκτός από τους μπάτσους.

Τα τελευταία 14 χρόνια που δεν δισκογραφούσες, τι έκανες;
Έγραφα συνέχεια, κυρίως στίχους, και ζωγράφιζα. Δεν έχω μόνο το τραγούδι για να ισορροπώ, μπορώ να κάνω πολλά πράγματα με τα χέρια μου. Μικρή, με έβαζαν και έφτιαχνα τα καλύτερα σπαθιά και τόξα για τα παιχνίδια. Το τραγούδι θέλω να το φροντίσω πολύ πριν το δώσω έξω. Είμαι πολύ προσεκτική. Για παράδειγμα, όταν έγραφα το «Μπαρ το Ναυάγιο», κατανάλωσα πολύ χρόνο και σκέψη ώστε να μην μην προσβάλω κάποιον με αυτό το τραγούδι, και αναφέρομαι σε εκείνους που πιστεύουν στη θρησκεία. Είμαι άνθρωπος ένθεος, αλλά άθρησκος. Όμως, σέβομαι πολύ την πίστη των άλλων. Είναι πολύ σημαντική η πίστη για πολλούς ανθρώπους και, εφόσον δεν έχω να προσφέρω σε αυτούς τους ανθρώπους κάτι καλύτερο από αυτό που πιστεύουν, το σέβομαι και δεν το θίγω.

Ούτε μετά τη μεγάλη περιπέτεια υγείας αισθάνθηκες την ανάγκη να πλησιάσεις σε κάτι «ανώτερο» για να κρατηθείς;
Σου απάντησα, είμαι άνθρωπος ένθεος, αλλά άθρησκος. Η θρησκεία είναι σαν τα κόμματα, που θεωρούν πως τα ίδια είναι η πολιτική, αλλά πολιτική είναι οι άνθρωποι. Τι είναι ο Θεός δεν θα το πλησιάσουμε ποτέ, αλλά μου αρέσουν πολύ τα πράγματα που δεν μπορώ να εξηγήσω.

Ανεξάρτητα από δισκογραφία, οι ζωντανές εμφανίσεις σού λείπουν;
Πολύ! Ίσως είναι το μόνο που μου έλειπε αυτά τα χρόνια. Ακόμη όμως δεν έχω ξεπεράσει το άγχος. Όταν ξεκίνησα, σχεδόν παιδί, ήμουν τελείως απροετοίμαστη γι' αυτό που τελικά μου συνέβη στο τραγούδι. Δεν το έχω ξεπεράσει απόλυτα. Διαπιστώνω με έκπληξη πως υπάρχουν πολύ νέα παιδιά που ξέρουν τη δουλειά μου και με αγαπάνε. Δεν το καταλαβαίνω.

Τι εξήγηση δίνεις;
Καμία απολύτως. Αν μπορείς εσύ να με βοηθήσεις να καταλάβω… Σε μια συναυλία πιάνω ένα πολύ μικρό κοριτσάκι και του λέω «εσύ, μαναράκι μου, τι δουλειά έχεις εδώ;» και μου λέει «είστε το μόνο πράγμα για το οποίο δεν διαφωνώ με τη μαμά μου!».

Το παρακολουθείς το ελληνικό τραγούδι;
Όσο μπορώ, και βρίσκω πράγματα που μου αρέσουν πολύ. Όμως, τα πολύ μοντέρνα συγκροτήματα και αρκετοί πιτσιρικάδες δεν θα έλεγα πως μου αρέσουν ιδιαίτερα. Δεν τα κρίνω, απλώς κάθε γενιά έχει την εποχή της, εγώ έχω τη δική μου και δεν πρόκειται να παραστήσω πως είμαι άλλης εποχής. Είμαι μια ηλικιωμένη καλλιτέχνις που απολαμβάνει το δώρο να αρέσει σε νέους ανθρώπους.

Ψηφίζεις;
Όχι, και δεν θα συγχωρέσω ποτέ όλα τα κόμματα που δεν μπορώ πια να ψηφίσω. Κοντεύω να πεθάνω από αηδία.

Για ποιους λόγους θα ξαναψήφιζες;
Θα δεχόμουν κάποιος να θέσει υποψηφιότητα αφού πρώτα κάνει τρία πολύ απλά πράγματα: να στέλνει τα παιδιά του στα σχολεία που προορίζει για τα παιδιά του 90% του λαού του, τα δημόσια, να πηγαίνει ο ίδιος και η οικογένειά του στα νοσοκομεία που προορίζει για το 90% του λαού του, τα δημόσια, και να κινείται κάθε μέρα μόνο με τα μέσα μαζικής μεταφοράς.

Ποτέ δεν πλησίασες σε κάποιον πολιτικό σχηματισμό;
Συγκεκριμένα όχι, σε γενική κατεύθυνση ναι. Είμαι με τη μεριά των χαμένων, οι κερδισμένοι δεν με χρειάζονται.

Εσύ τι είσαι;
Τώρα τελευταία αισθάνομαι πως δεν πήγε τελείως χαμένη η ζωή μου. Ίσως κάτι μικρό πρόσφερα και αυτό είναι το σημαντικότερο που μου έχει συμβεί.

Όπως δεν σου αρέσει η κραυγαλέα έκφραση στον έρωτα, το ίδιο συμβαίνει και με την πολιτική. Αυτή η αηδία που νιώθεις δεν βγαίνει ως θυμός στα τραγούδια σου. Στο τραγούδι «Πατρίδα», στον νέο σου δίσκο, λες απλά «κάτι μας ρίχνουν στο νερό».
Δεν θέλω να πετάω στα μούτρα κανενός τίποτα. Δεν πιστεύω σε αυτήν τη θυμωμένη μορφή έκφρασης. Δεν προσφέρει τίποτα. Ένας εντυπωσιασμός είναι και ορισμένες φορές ένας εξυπνακισμός. Στην Ελλάδα, ο έξυπνος δεν μου κάνει. Αν δεν αλλάξει η αντίληψη που έχουμε για την εξυπνάδα, θα πάμε κατά διαόλου. Τον καταφερτζή, το λαμόγιο, τον θεωρούμε έξυπνο. Άνοιξε και την τηλεόραση και δες ποιοι κυκλοφορούν στα κανάλια. Δεν μπορώ να το καταπιώ. Είμαστε κάτω από την Ουγκάντα!

Αυτό μας αξίζει;
Όχι. Είναι κρίμα, γιατί είμαστε σε μια χώρα που έχει τα πάντα. Αν ήθελε… Μια χώρα γεμάτη ταλέντα και δυνατά μυαλά. Πού στο καλό είναι αυτοί οι άνθρωποι; Σπίτια τους; Είχα την τύχη να γνωρίσω την Ελλάδα αχάλαστη. Αυτός ο λαός κάποτε -ακόμη και στις δυσκολότερες περιόδους της Ιστορίας μας- είχε έμφυτη αισθητική. Πού χάθηκε; Εδώ έχει αρχίσει να θεωρείται υποτιμητικό να μιλάς ελληνικά. Βλέπεις ακόμη και τα παιδιά να φτιασιδώνονται και να ασχημαίνουν. Δεν καταλαβαίνουν πως, όταν είναι πολύ νέος ένας άνθρωπος, σπανίως δεν είναι όμορφος, τι τα θέλουν όλα αυτά; Είναι αντιαισθητικό και για μένα η ηθική με την αισθητική είναι ένα, ταυτίζονται. Είμαστε πια ένας λαός χωρίς αγωγή, χωρίς ευγένεια, χωρίς παιδεία και χωρίς πραγματικές ευκαιρίες. Τις ευκαιρίες στους λαούς τις δίνουν οι αρχηγοί, και οι αρχηγοί στην Ιστορία της Ελλάδας -εκτός από έναν ή δύο- βρωμάνε!

Είναι θέμα ανικανότητας ή φαντάζεσαι κάτι άλλο;
Είναι μόνο θέμα παιδείας. Εγώ χρωστάω τα πάντα στους δασκάλους μου. Ήμουν πολύ τυχερή σε αυτό. Όμως, δεν ήμουν τυχερή μόνο επειδή τους βρήκα στο δρόμο μου, αλλά γιατί, όταν τους είδα, τους κατάλαβα, διέκρινα πως αυτοί οι άνθρωποι ήταν σημαντικοί δάσκαλοι και τους ρούφηξα. Ήμουνα μαθήτρια του Πρεβελάκη, του Μόραλη, του Σαραφιανού και της Αντιγόνης Θρεψιάδη. Αυτοί οι τέσσερις άνθρωποι καθόρισαν τη ζωή μου. Βέβαια, και οι γονείς μου. Έμαθα πολλά, κυρίως από τον πατέρα μου, ο οποίος ήταν γιατρός, αλλά είχαμε την «ατυχία» να είναι ιδεολόγος γιατρός, και ένας ιδεολόγος γιατρός βγάζει λιγότερα από έναν ειδικευμένο εργάτη…

Άρα ήσουν πολύ καλή «μαθήτρια». Θα μπορούσες να γίνεις και πολύ καλή «δασκάλα»;
Όχι, δεν θα μπορούσα. Μπορώ να γίνω καλή δασκάλα μόνο σε αυτούς που θα με παρατηρήσουν. Να διδάξω δεν ξέρω. Ίσως κάποιος μπορεί να μάθει από μένα, αλλά χωρίς να το ξέρω, χωρίς να το έχω επιδιώξει.

Όταν θυμώνεις πολύ, τι κάνεις;
Βαράω! Δεν εκτονώνομαι με τα λόγια. Αν με θυμώσεις πολύ, απλώς θα σε δείρω… Δεν το πιστεύει εύκολα άνθρωπος, γιατί είμαι πολύ ήπια και στις εκφράσεις μου και στις κινήσεις μου, αλλά ρώτα όσους με έχουν δει αλλιώς. Έχεις ακούσει για το λυσσασμένο πρόβατο;…

Από τι κρατιέσαι και παίρνεις δύναμη;
Από τίποτα συγκεκριμένο πια. Η ίδια η ζωή με κρατάει, είμαι ερωτευμένη μαζί της, αλλιώς δεν θα ζούσα τώρα. Δεν μου αρέσει να περιγράφω τα δεινά μου, αλλά, πίστεψέ με, έχω περάσει από πολύ δύσκολες καταστάσεις. Μια τέτοια βιώνω και τώρα. Στην ηλικία που είμαι, να εξαρτώμαι εδώ και ένα χρόνο από άλλους, σαν να είμαι βρέφος, δεν είναι ευχάριστο. Σου έφτιαξα έναν καφέ και αισθάνθηκα πολύ καλά. Το ότι μπόρεσα να σηκωθώ μόνη μου και πήγα να κάνω καφέ ήταν ένα όνειρο με το οποίο πέρασα μήνες ολόκληρους. Από εκεί και πέρα τι να σου πω;

info:cd «Και πάλι χαίρεται». Είναι διπλό, το ένα έχει καινούργιες ερμηνείες και ενορχηστρώσεις παλαιότερων τραγουδιών και το άλλο έχει καινούργια τραγούδια.

(Πηγή: Περιοδικό «Κ»)