«15αύγουστος»

Από τον Κωνσταντίνο Γιάνναρη:

Τελειώνοντας το "Από την Άκρη της Πόλης", την πρώτη μεγάλου μήκους ταινία που γύρισα στην Ελλάδα, ήθελα να κάνω ένα φιλμ όπου το θέμα δεν θα είχε να κάνει τόσο με το λεγόμενο "περιθώριο" -σιχαίνομαι αυτή την ορολογία. Μια ταινία, η οποία στο μυαλό μου θα λεγόταν "Από το Κέντρο της Πόλης"!
Κάτι που θα είχε μεγαλύτερη γκάμα σχετικά με την ελληνική πραγματικότητα. Κάπου η ιδέα μού ήλθε με το θάνατο του ξάδελφού μου, ο οποίος ήταν 19 χρονών. Σκοτώθηκε όταν ήταν φαντάρος, πηγαίνοντας σε ένα πανηγύρι, στην Πελοπόννησο. Σε αυτοκινητικό... Είχα μόλις γυρίσει από Αγγλία και έτσι κατάλαβα αυτήν τη μανιώδη συμπεριφορά των Ελλήνων, όταν μπαίνουν μέσα στα αυτοκίνητά τους και τρέχουν, χωρίς καμία αντίληψη ή συνείδηση. Αυτή ήταν η βασική ιδέα για το "15αύγουστο". Τραγική, για αρχή...
Από εκεί και πέρα, ήθελα να κάνω μια ταινία από το κέντρο της Αθήνας. Εκεί όπου μεγάλωσα και εγώ, δηλαδή. Μου αρέσει αυτό που έχουμε στην Αθήνα με τις πολυκατοικίες, όπου μέσα στην ίδια "οικία" μπορούμε να έχουμε διαφορετικές κοινωνικές τάξεις και άτομα που ζουν. Και μου φάνηκε ότι είναι ένα πάρα πολύ οικονομικό μέσο, έτσι ώστε να μπορώ να εκφράσω κάτι πιο μεγάλο για την ελληνική κοινωνία...
Το σενάριο το άρχισα τον Ιούνιο του ΄99. Το Σεπτέμβριο, με το μεγάλο σεισμό, έπαθα φυσικά αυτό που πάθαμε όλοι και δεν μπορούσα να συνεχίσω να δουλεύω στο διαμέρισμα, οι μετασεισμικές δονήσεις πραγματικά με ξέκαναν! Έφυγα, με το κομπιουτεράκι μου, και κατέβηκα στο χωριό, εκεί όπου μένουν οι γονείς μου, έξω από τη Σπάρτη, για να μπορώ να τελειώσω το σενάριο με κάποια ησυχία...
Η παραγωγή αρχίζει κατά το Νοέμβριο - Δεκέμβριο της ίδιας χρονιάς και σιγά σιγά μαζεύουμε το συνεργείο. Οι πιο πολλοί, νέα παιδιά, για μια τεράστια παραγωγή, που τελικά κράτησε 15 εβδομάδες. Νομίζω ότι ως ομάδα δέσαμε, παρ΄ όλο που εγώ δεν έχω την αντίληψη ότι αναγκαστικά πρέπει να περνάς ωραία σε ένα γύρισμα. Δεν νομίζω ότι αυτός είναι ο σκοπός του κινηματογράφου. Σκοπός είναι να μπορείς να κάνεις την ταινία που θέλεις, με όσο πιο άμεσο και ειλικρινή τρόπο. Αν αυτό σημαίνει ότι ορισμένες στιγμές είμαι πιο αυταρχικός, βάζω τις φωνές ή παθαίνω κρίσεις υστερίας, δεν με νοιάζει πραγματικά. Γιατί έχω ακούσει πολλές φορές στην Ελλάδα τα "αχ, περάσαμε θαυμάσια στα γυρίσματα της τάδε ταινίας" και πολλές φορές πας και βλέπεις ουσιαστικά μια πολύ μέτρια παραγωγή και μια πολύ μέτρια ταινία. Νομίζω, ο σκοπός δεν είναι να περάσουμε καλά, αλλά να τελειώσουμε ένα έργο τέχνης. Αυτό πιστεύω για τον κινηματογράφο. Είναι η αντίληψη ενός ατόμου πάνω στη ζωή, πάνω στο θάνατο, πάνω στην κοινωνία...
Οι πρόβες που κάναμε κράτησαν δύο, τρεις μήνες. Γιατί ήθελα, όταν φτάναμε στα γυρίσματα, όλοι οι ηθοποιοί να ξέρουν ακριβώς τι πρέπει να κάνουν, να μπουν μέσα στο πετσί των ρόλων. Ήταν μια διαδικασία πάρα πολύ δύσκολη, αλλά και πάρα πολύ ευχάριστη συνάμα. Κάθε μέρα πρόβες. Μπορείς να φανταστείς, δηλαδή, πόση δουλειά έπεσε εκείνη την εποχή, λίγο πριν από τα γυρίσματα...
Ο κινηματογράφος δεν είναι ένα πολύ glamorous πράγμα, όπως νομίζουν όλοι. "Γκλαμουριά", χλιδή και τέτοια... Καθόλου. Είναι μια δουλειά πάρα πολύ δύσκολη, στην οποία πραγματικά πρέπει να πιστεύεις. Δεν το κάνεις ούτε για τα χρήματα ούτε για τη φήμη. Το κάνεις, πραγματικά, για τη δική σου ψυχική ισορροπία.
Αν μπορώ να κάνω μια σύνοψη της ταινίας, θα έλεγα ότι είναι η σχέση της μάνας με το παιδί. Όλες οι ιστορίες, σχεδόν με έναν ερμητικά κλειστό τρόπο, αναφέρονται σε αυτήν τη συγκεκριμένη σχέση. Όλη η ταινία, ο σκοπός μέσα από τη δική μου ματιά, είναι να μπορώ να "φωτίσω" αυτήν τη σχέση.
Μια άλλη πτυχή αυτής της ιστορίας είναι η Παναγία, γι΄ αυτό και η ταινία στο κάτω κάτω λέγεται "15αύγουστος" και εξελίσσεται εκείνες τις μέρες της μεγάλης γιορτής. Είναι αυτό το μεγάλο cult, η μεγάλη γιορτή, το πώς λατρεύουμε εμείς την Παναγία... Και, φυσικά, η Παναγία είναι η μητέρα όλων. Η Μητέρα, στην οποία πηγαίνουμε και ικετεύουμε και κάνουμε τάματα και πηγαίνουμε στην Τήνο ή στην Παναγία Σουμελά και δοξάζουμε...
Κεντρική πρωταγωνίστρια στην ταινία, με έναν περίεργο τρόπο, είναι η ίδια η Παναγία, που εμφανίζεται κιόλας με έναν πάρα πολύ σύγχρονο τρόπο -και μάλλον ειρωνικό, πιστεύω. Μέσα από μια τηλεόραση, μέσα από την ίδια την τεχνολογία της εποχής μας!
Ως ένα σημείο, όλοι οι χαρακτήρες σε αυτό το τριήμερο έρχονται σε κάποια συναναστροφή, σε κάποια επαφή με το Θείο, είτε αυτό είναι η Παναγία είτε είναι ο Φώτης (ο Εωσφόρος, για μένα, ο κακός άγγελος που έχει πέσει) και δημιουργείται και από ένα θαύμα. Πολλές φορές, τα θαύματα που μας συμβαίνουν -και νομίζω ότι συμβαίνουν θαύματα στη ζωή μας, πραγματικά- έρχονται με έναν πολύ σκληρό τρόπο που δεν καταλαβαίνουμε εξαρχής. Γι΄ αυτό, η ταινία "δουλεύει" και σε ένα μεταφυσικό, θρησκευτικό επίπεδο, το οποίο, είτε πιστεύεις είτε όχι, είναι κομμάτι της κουλτούρας μας και νομίζω ότι είναι αξιοσημείωτο.
Πώς μπορεί το Θείο να ανατρέψει τα καθημερινά μας ή τη ρουτίνα μας και να μας φέρει σε μια αλλαγή του τι πιστεύουμε, πώς είμαστε ως άτομα και πώς συμπεριφερόμαστε απέναντι στους άλλους.
Σε όλες τις ιστορίες της ταινίας υπάρχει μια Αποκάλυψη...

Κωνσταντίνος Γιάνναρης